Kroz istoriju, uloga žene u muzici je posmatrana kao neobična i veoma često nebitna. Danas opet možemo da čujemo imena kompozitorki i interpretatorki muzike koje su tokom života imale status umjetnica, a ubrzo nakon smrti su zaboravljene. Predstavljamo vam priču o tome kako su stvarale i nastupale muzičarke iz perioda antike i srednjeg vijeka, čija imena su zainteresovala veliki broj naučnika da svoje istraživanje posvete rekonstrukciji njihovog djelovanja.
U djelima „Država“ i „Zakoni“, Platon je „propisao“ različite melodije i ritmove prema prirodi muškog i ženskog pola. Konkretno, navodio je da žene treba da izvode muziku koja je „umjerena“, ističući da je preporučljivo da obuka u sviranju instrumenta traje od trinaeste do šesnaeste godine. U četvrtom vijeku prije nove ere, obrazovanje žena dostiže viši nivo u odnosu na dotadašnju praksu. Nastaje podjela umjetnica na prostitutke koje zabavljaju posjetioce i na žene koje su izvođački zanat izučile kod eminentnih muzičara, plaćajući im obuku od djetinjstva.
One su izvodile muzičke numere na koncertima tokom javnih festivala i za to su bile adekvatno plaćene, dok su prostitutke zabavljale muškarce na raznim skupovima, pri čemu se obavezno ispijalo vino. Jedan natpis iz 186. godine prije nove ere otkriva ime školovane, ugledne muzičarke Polignote, kćerke Sokrata iz Tebe, koja je recitovala uz pratnju kitare tokom Pitijskih igara, priređenih u Apolonovu čast u Delfima. Pominje se podatak da je dobila krunu i 500 drahmi kao platu za svoj nastup. Pored nje, značajne su i Sapfo sa Lezbosa koja je poznatija kao pjesnikinja, Telesila iz Argosa i Pitija iz Delfija.
Pročitajte: Zvuk na slici i slika u zvuku
Počeci hrišćanske religije donijeli su značajne promjene u grčkoj kulturi. Pretpostavlja se da je uloga žene u muzici bila minimalna tokom prvih vijekova vizantijskog carstva. Tokom ranohrišćanskog perioda, zbog povezanosti muzičarki sa prostitucijom u antičkom periodu, izvođenje na muzičkim instrumentima je bilo zabranjeno mladim, neudatim ženama. Osim toga, ženama nije bilo dozvoljeno ni učestvovanje u crkvenim horovima, što se vremenom mijenja. To je razlog zašto su nam danas poznata imena pojedinih vizantijskih kompozitorki: skoro sve su bile monahinje. Mogu se izdvojiti Teodosija, Tekla, Kasija, Paleologina i Marta, majka Simeona Stolpnika. Marta je živjela krajem devetog vijeka i bila je igumanija manastira u Argosu. Sva njena djela su nastala iz bogoslužbenih potreba, pisana za monahinje iz sestrinstva.
Sa druge strane, muzika srednjeg vijeka na Zapadu ponosi se imenom Hildegard od Bingena (1098–1179), njemačke časne sestre, autorke i kompozitorke. O njenom životu i djelima postoji mnoštvo radova, koji potvrđuju značaj ove autorke za razvoj zapadnohrišćanske misli i muzičke djelatnosti. Hildegard je tvrdila da od rane mladosti ima religiozne vizije, što je potvrdila i komisija koju je oformio Papa Evgenije Treći, proglasivši je za mistika. Ova autorka je napisala znatan broj kompozicija, od kojih je sačuvano ukupno osamdeset do današnjih dana. Sva muzika Hildegard od Bingena je nastala za izvođenje časnih sestara njenog reda.
U sledećem tekstu, čitaćete o slikarima koji su pretočili muziku u vizuelni prikaz, ali i koje su to slike postale uzor pojedinim kompozitorima da stvore značajna djela.
