Spomenik kulture je svedočanstvo proteklih vremena i svojim izgledom pruža podatke o vremenu svog nastanka i postojanja. Vrednost spomenika, da li objekat ima spomeničku vrednost, utvrđuje se različito, najčešće zakonskom regulativom pojedinih država. Četvrta priča o spomeniku kulture jeste priča o kulturi Lepenskog Vira.
Treću priču možete pročitati OVDE.
Na samoj obali Dunava na 15 km od Donjeg Milanovca, smešteno je arheološko nalazište Lepenski vir. Profesor Dragoslav Srejović ga je otkrio 1965. godine tokom projekta očuvanja arheoloških nalazišta i iskopina dok je trajala izgradnja veštačkog jezera uzvodno od izlaza Dunava iz „Gvozdene kapije“. Prelepa priroda „Gvozdene kapije“ je doprinela tome da je Đerdapska klisura zajedno sa „Gvozdenom kapijom“ središte Nacionalnog Parka Đerdap.
Ovo mesto predstavlja pravo blago naše zemlje i najznačajnije otkriće, koje bi trebalo posetiti. Česta je meta đačkih ekskurzija, pa ukoliko ga niste posetili u tom uzrastu, pravo je vreme da upoznate kulturu Lepenskog Vira.
Kultura Lepenskog Vira
Kultura Lepenskog Vira datira 8000 god. p.n.e. ,iz srednjeg kamenog doba. Nazvan je po lokaciji na kojoj je otkrivena, po velikom viru koji se nalazi na sredini Dunava kod Đerdapske klisure– „Gvozdene kapije“.
Lepenski vir su naselili prvi stočari u Evropi oko 8 000 god p.n.e. nakon otapanja velikih ledenih glečera koji su obuhvatali veći deo severne hemisfere kada je klima postala toplija. Pogodna klima u ovoj oblast privukla je stanovnike Lepenskog Vira, koji su nazvani „Deca sunca“.
Bili su prvi graditelji, u toku iskopavanja, otkriveno je 136 objekata i sedam naselja.
U središtu svakog naselja su bili trgovi koji su služili za razne rituale, a staništa oko trgova bila su raspoređena u redove.
Pravili su specificne kolibe – kuće i svetilišta, trapezijastog oblika čiji je ulaz bio okrenut ka reci. Takođe, interesantna su bila pravougaona ognjišta ozidana kamenim blokovima.
Ognjište i vatra imale su posebnu ulogu u ovoj kulturi, bili su na centralnom mestu prema istoku, čime je istaknuta veza sa rađanjem topline i svetlosti.
Kuća je značila stabilnost i utočište. Slično značenje su imali ostaci i grobovi predaka, ali su oni, takođe, bili veza sa prošlošću.
Ono što kulturu Lepenskog Vira čini prepoznatljivom jesu čovekolike figure sa krupnim ocima i ustima koja podsecaju na riblja. Figure veličaju lovce i ribare.
Život na Lepenskom Viru je zamro 4500 god p.n.e. njegovi stanovnici su se selili u potrazi za većim obradivim površinama.
Ova arheološka lokacija je spomenik kulture od izuzetnog značaja pod zaštitom Republike Srbije.
U muzeju na otvorenom mogu se videti primerci nakita i oruđa od kamenja i slonove kosti, pločice sa isklesanim simbolima, slikama,kao i figure.
Ukoliko site zaljubljenik u prošlost, Lepenski Vir je onda prava destinacija za Vas.
Suzana Janković
