Vršačka kula i breg predstavljaju simbol grada Vršca. Ukoliko ste u blizini, volite istoriju, obiđite Vršačku kulu, sigurno će Vas osvojiti svojim ponositim držanjem nakon šest vekova i prelepim pogledom na grad.
Tvrdjava datira iz 15.veka, a kako se predpostavlja sagradio ju je Đurađ Smederevac nakon pada Smedereva i cele Despotovine 1439. Uzdignuta je iznad grada na zaravni na Vršačkom bregu na 399 metara nadmorske visine.
Utvrdjenje ima izdužen oblik. Širina kule iznosi 18 metara, a dužina 46 metara. Najčuveniji deo tvrđave Donžon kula koja je u osnovi pravougaone gradje. Donžon je visok oko 20 metara, a u njegovom sklopu je pridzemlje i tri sprata. Odlikuje ga ulaz na prvom spratu,stepenicama sa spoljne strane,koje su se mogle ukloniti ukoliko je postojala opasnost. Zanimljivo je da su na trećem spratu pronadjeni ostaci kamina i odžaka pa se pretpostavlja da je poslednji treći sprat bio korišćen za stanovanje.
Veruje se da je graditelj ovog istorijskog utvrdjenja Đurađ Smederevac. Nakon pada Smedereva i cele Despotovine izgradio ju je u cilju da zaštiti i sačuva svoje posede na teritoriji današnje Vojvodine. Ovoj predpostavci ide u prilog činjenica da je arhitektura Smederevskog grada i Vršačke kule veoma slična kao i samo utvrđenje manastira Manasije. Sačinjena je od kamena i opeke što odlikuje vizantijski način gradnje.
Mišljenja su podeljena pa postoje oni koji veruju da je utvrđenje postojalo i pre 1439. godine kada je izgradjena. Po nekadašnjim izvorima u prvoj polovini 13. veka postojalo je utvrđenje koje se zvalo Erd Šomljo, (rum. Erdesumulu,mađ.Erdsomlyo,Ersomlyo) ili samo Šomljo. Ipak tačna lokacija pomenute tvrđave nije precizno utvrđena. Pored mogućnosti da se nalazila na mestu današnje Vršačke kule, kao moguća lokacija se pominje i deo Banata koji se danas nalazi na teritoriji Rumunije.
Istorija
Vršačka kula je čuvar istorije ovog grada . Naselje je oduvek bilo pod Bregom o čemu svedoči i pismo kralja Žigmunda koji Vršac u pismu pominje kao Podvršan. Ovaj pisani dokument datira iz 1427. i tada se Vršcac prvi put pominje.
Osmanlije osvajaju Vršac i okolinu 1456 godine u osvajačkom naletu,u kom su prethodno osvojili Smederevo i Beograd, ali se nisu dugo zadržali. Ponovno osvajanje od strane Osmanlija usledilo je 1552. pa sve do 1716.godine kada je Vršac i utvrđenje ušlo u sklop Austrijskog carstva.
Veoma bitan moment u istoriji grada i samog utvrđenja odigrao se 1594.godine kada je došlo je do velike Banatske bune koju su podigli Srbi i Rumuni i oslobodili Vršac i utvrđenje. Buna je ugušena u krvi, ali je jedan događaj ostavio dubok trag u istoriji . Naime tokom opsade osmanlijski aga je izazvao na dvoboj srpskog vojvodu Janka Lugošana zvanog Halabura koji je branio tvrđavu. Vojvoda je u dvoboju veštinom i spretnošću porazio protivnika, a ceo događaj je našao mesto na grubu grada Vršca . Ilustracija kule iznad koje se nalazi ruka Halabura koji drži mač i odsečena turska glava na grbu podsećaju na ovaj slavni događaj.
Kada je utvrđenje i naselje ušlo pod Austrougarsku vlas, postala je sastavni deo Tamiškog Banata sa središtem u Temišvaru. Nakon dve godine, 1718. godine mesto je postalo središte Vršačkog diskrita ,i u tom trenutku je verovatno kula izgubila svoju stratešku funkciju.
Obnova i restauracija kule
Konzervatorski i restauratorski radovi su izvođeni 1984. I 1993.,dok su arheološka istraživanja krenula 1997. Ovim iskopavanjem je otkrivena kružna kula.
Na zalost u toku NATO agresije na Srbiju 1999. godine oštećenja su pretrpeli mnogi spomenici kulture. Ni Vršačku kulu zla sudbina nije zaobišla pa je tako u dva navrata 30.04 i 12.05. u raketnom napadu na telekomunikacioni predajnik koji se nalazi u neposrednoj blizini stradala i sama kula.
Odluka o rekonstrukciji kule doneta je 2009. godine,a odlučeno je da se i naziv kule promeni u Vršački zamak.
Kako je dugi niz godina kula nosila natpis „Ne penji se, opasno po život“ ,obnova je bila neophodna, usledile su godine rada i rekonstrukcije. Nedavno je kula otvorena za turiste, ovaj put stvarno.
Tokom aprila ove godine dva zanimljiva, domišljata momka napravila su svoje otvaranje obnovljene kule, pa su zainteresovane posetioce vodili u razgledanje prostora i odgovarali na pitanja, a kartu naplatili 50 dinara. Ipak pravo otvaranje obnovljenog zdanja je bilo nedavno, 29.maja 2015. Cena karata iznosi 100 dinara, a najavljuje se da ce od septembra karte biti besplatne.
Radno vreme je svakog dana izuzev ponedeljka od 10h do 17h.
Kako stići?
U toku celog dana, na oko sat vremena razmaka, ima autobuskih polazaka na relaciji Beograd-Vršac i obrnuto. Takođe, u toku dana ima četiri polazaka voza na ovoj relaciji. Možete izabrati prevoz koji vam najviše odgovara. Do same Vršačke kule možete doći i pešačenjem i biciklom, ali i kolima.
Gde odsesti?
Na Vršačkom bregu nalazi se odmaralište Crvenog krsta gde možete odsesti. Odmaralište je udaljeno 10 km od grada.
U samom gradu postoje hotelski, motelski i privatni kapaciteti koji ce sigurno zadovoljiti potrebe svakog gosta.
Janković Suzana
