Pretpostavlja se da grupa megalita u Stounhendžu, nedaleko od engleskog grada Solzberija, predstavlja jedno od najdrevnijih svetilišta u istoriji čovečanstva. Svrha i značenje ovih monolita starih preko 3000 godina i danas su predmet brojnih rasprava.
Kamene građevine u Stounhendžu spominju se još davne 1136. godine u delu „Historia regnum Britaniae“ Džefrija od Monmuta. Vekovima sesmatralo da su ih podigli Kelti, koji su u ovom megalitskom kompleksu služili druidske obrede, ali je vremenom dokazano da je današnji izgled spomenika rezultat višestrukih dogradnji na prvobitnu konstrukciju koja potiče otprilike iz 3300. godine pre naše ere.
Titanski građevinski poduhvat
Način na koji je sagrađen kompleks u Stounhendžu istinska je zagonetka (kao i mesto gde se nalazi, o čemu smo već pisali), veća čak i od namene koju je spomenik imao u vreme kada je podignut. Pitanja se nameću sama od sebe, počev od vrste kamenova koji su upotrebljeni, a tu su nekako doneseni s raznih mesta.
Pojedini su preneti iz Ejvenberija, dvadesetak kilometara udaljenog od kompleksa, dok su drugi, takozvani plavi kamenovi (bluestones), morali da se donesu sa više od 385 kilometara razdaljine, što je zaista bio pravi podvig graditelja, pri čemu je bila potrebna snaga više hiljada ruku da bi se pomerio jedan kameni blok.
Pored pitanja koje se tiče građevinskog materijala, veliku tajnu takođe predstavlja način na koji je kamenje raspoređeno, odnosno prostorni plan kompleksa u Stounhendžu. S gotovo matematičkom preciznošću, spomenik je upisan u krug prečnika od otprilike 98 metara, sa 4 metra širine i između 1,5 i 2 metra dubine, unutar kojeg su upisana još tri manja, koncentrična prstena, omeđena rupama u kojima su otkriveni ugljenisani ostaci kostiju.
Stounhendž
Posle četvrtog prstena počinje spomenički deo kompleksa koji obrazuje dva puna kruga unutar kojih su upisana još dva polukruga kamenova. Nema sumnje da tako složen raspored nije slučajan, već je brižljivo sačinjen po unapred osmišljenom detaljnom nacrtu. Čuđenje pobuduđuje to što se pri različitim izmenama koje su vremenom izvršene, uvek poštovao prvobitni plan gradnje, tako da je spomenik konačno završen upravo u obliku u kojem je na početku i bio osmišljen.
Posle 2100. godine p.n.e. počelo je preuređivanje spomenika i tom prilikom je, u fazama koje su usledile, podignuto više kamenih krugova i struktura u obliku kamene potkovice.
Značenje
Teoriju o poreklu Stounhendža s na0jviše osnova formulisali su naučnik Džerald Hokins i astrofizičar Fred Hojl, koji su 1961. godine izneli tvrdnju da to nije samo grobnica, kakvo je bilo tradicionalno shvatanje, već da je takođe služila kao astronomska opservatorija.
Da bi potkrepili svoju teoriju, ovi stručnjaci su pokazali da je, postavljajući kamenove na različite otvore duž koncentričnih kružnica ili uzimajući megalite kao orijentire u osmatranju određenih uglova na nebeskom svodu, pomoću ovog zdanja moguće tačno predvideti kretanje Sunca i Meseca i utvrditi dane sunčeve prekretnice i ravnodnevice.
Ipak, njihovi argumenti su naišli na sumnjičavost u arheološkom svetu, a ovaj razlaz između arheologa i astronoma samo je povećao zagonetku megalitskog kompleksa u Stounhendžu, na koji ni danas nema odgovora.
Uz pomoć Atlantiđana
S obzirom na to da su se svi potonji graditelji zdanja u Stounhendžu pridržavali njegove provobitne zamisli, nemeće se zaključak da je prvobitni arhitekta morao biti veoma napredan za svoje vreme.
Taj zagonetni lik, koji je i danas obavijen tajnom, poslužio je kao povod raznim teorijama, pa su neki tumači tvrdili da je idejni tvorac kompleksa bio vanzemaljac, dok su drugi smatrali da su temelje Stounhendža postavili Atlantiđani, pa su se u prilog svojoj teoriji pozivali na neobični bodež koji su, kako navode zastupnici ove hipoteze, u kamen jednog od megalitskih blokova urezali Atlantiđani.
Ipak, vremenom je utvrđeno da bi ovaj urez mogao biti mikenskog porekla, što bi predstavljalo novu zagonetku, s obzirom na to da ne postoje pouzdani dokazi da su Mikenjani preduzimali ikakve pohode u Englesku, pri čemu nije određena ni jasna tipološka identifikacija ovog bodeža.
Neotkrivena tajna
Postoji mnoštvo pitanja o izgradnji Stounhendža, od koji je većina i dalje bez odgovora. Kako su ovi monoliti, teški preko 500 tona, prenošeni sa mesta udaljenih više od 200 kilematara? Ko je i sa kakvom namerom sačinio detaljan nacrt ovog kamenog kompleksa davne 3300. godine p.n.e.? Bilo je mnogo pokušaja da se reši zagonetka koja krije svrhu Stounhendža, počev od sumanutih pretpostavki da je ovaj kompleks bio „aerodrom“ za svemirske letelice do mišljenja da je predstavljao neku vrstu generatora energije.
Knjigu „Velike zagonetke čovečanstva“ možete potražiti u svim knjižarama Vulkan širom Srbije kao i na sajtu www.vulkani.rs.
