Usred nekoliko ostrvaca koja su, zbog bogatstva podvodne flore i faune, poznata kao prave ronilačke poslastice i usred indigo plavog Jadrana, nalazi se vekovima utvrđen grad sa svojim impoznatnim sivkasto – belim zidinama: njegovo veličanstvo Duborvnik.
Posle kontinuiranih letovanja na crnogorskom primorju primetila sam da tamo nemam svoje omiljeno mesto, jer nijedan grad nije dovoljan i potpun nego svaki ima odnosno nema nešto posebno i sebi svojstveno. Godinama sam se osećala uskraćenom za neki od aspekata, tako da sam u jednom letovanju obilazila više gradova da bih bila zadovoljna.
Onda me je put odveo u zidinama oivčen Dubrovnik i doživela sam otkrovenje. O nesvakidašnjosti tih zidina govori jedna anegdota koju sam čula u Americi, a koja govori i u prilog vicevima o američkoj gluposti. Naime, jedna gospođa u penziji koja putuje kruzerom po svetu, kako to samo američki penzioneri znaju, kada je videla Dubrovnik pitala je: “A gde na kraju sezone sklanjate ovu izložbu, kako spakujete ove zidove?” Mučenica nije verovala da je to sve stvarno. Razumite je, verovatno je iz Pensilvanije.
Ogromne gradske zidine kriju lavirint od stotine malih uličica, stepenica, restorana, kuća i stanova, raznih ugostiteljsih objekata i prodavnica. Svi oni zajedno specifičnom estetikom zajedno krase stari grad. Ono što čini mi se svi posebno volimo i zapažamo kada dođemo u jedan ovakav grad jesu zbijeni prozori od kojih svaki živi svoj nezavisan život. Različito obojene poluotvorene žaluzine, iza kojih se providi neka stara heklana čipkasta zavesa. Zatim tu su različito obojene saksije sa opet različitim bojama cveća. Sve to krasi žica za sušenje veša na kojoj vise ponovo različite boje odeće. Vrlo često se tu nađe i neka mačka. I tako svaki prozor živi svojim životom, sa svojim žaluzinama, zavesama, cvećem, vešom koji se suši i mačkama. I sve to u million boja. Mogla bih večno da gledam u te prozore i da smišljam šta je iza njih, ko tu živi, zaliva to cveće i hekla te zavese. Iznad svega se može mnogo saznati o ljudima na osnovu njihovih prozora.
Vratimo se Dubrovniku. Osim uživanja na plažama i šetnji po starom gradu, u Dubrovniku konačno možete i da se kulturno uzdižete jer vas ovde čeka viševekovna istorija koja još uvek čeka da bude potpuno otkrivena. Naime, još uvek se ne zna tačno vreme osnivanja Dubrovnika, pretpostavlja se da je to VII vek, ali prema nekim novim nalazima sumnja se da je i znatno ranije. Te nove spoznaje baziraju se na pronalasku ostataka ruševina katedrale koja se nalazila na mestu današnje katedrale. Stari osnivači Dubrovnika su, bežeći pred Avarima iz razorenog Epidaurusa (današnji Cavtat) dosli na otok Laus pod brdom Srđ i tu su odlučili da ostanu. Vremenom su Laus povezali sa kopnenim delom današnjeg Dubrovnika, nasipanjem kanala na kojem se danas nalazi najpoznatija dubrovačka ulica Placa (Stradun).
Dubrovnik je u početku bio u sastavu Dalmatinskog temata i priznavao je vlast Bizanta. Prvi se put u istorijskim dokumentima spominje 850. godine, opsada Saracena 866. zaustavljena je zahvaljujući pomoći Bizanta. Oko 992. godine spalio ga je makedonski car Samuilo. Krajem 10. veka osniva se dubrovačka nadbiskupija i metropolija. Tada postaje crkveno nezavisan od Splita. Od 1205. godine priznaje vlast Venecije, što traje do 1358. godine. U vreme mletačke vlasti Dubrovčani dižu tri bune, ali se nisu mogli osloboditi mletačkog vodjstva. Iako je priznavao vlast Venecije, Dubrovnik je uspio sačuvati autonomiju, jer je birao Malo i Veliko veće, Senat, i ostale organe gradske samouprave.
Zadarskim mirom 1358. godine posedi Venecije pripali su hrvatsko-ugarskoj državi, pa je Dubrovnik kao deo Dalmacije došao pod vlast kralja Ludovika I i time se osigurao od nasrtaja Venecije. Nakon smrti Ludovika I 1380. godine Dubrovnik se razvija u samostalnu državu i doživljava svoj procvat u 16. veku, kada uspostavlja trgovačke veze s Osmanlijama. Istovremeno zadržava slobodu, nezavisnost i povlastice slobodne trgovine na celom području Osmanskog carstva.
U drugoj polovini 16. veka opada moć Dubrovnika. Uzroci su u velikim geografskim otkrićima i revoluciji cena koja obezvređuje novac. Otkrićem Amerike trgovački putevi su se premestili na Atlantik, izgubiljen je monopol na trgovinu s Osmanlijama, a osim toga Dubrovik su zadesili veliki požar i snažan zamljotres 1667. godine u kojem je mnogo zgrada srušeno i mnogo građana izgubilo život. Nakon toga su usledili ratovi sa Osmanlijama (1683-1699.) posle čega su Dubrovčani odlučili da se vrate pod ugarsko-hrvatsku krunu i obnave ugovor iz 1358. godine. U 18. veku ponovno jača dubrovačka privredu i grad izgrađuje jaku mornaricu koja plovi kako po Sredozemnom moru, tako i preko Atlantika do Amerike.
Ovako duga i burna istorija svakako je ostavila pečat na današnji izgled grada, tako da u Dubrovniku postoje razne znamenitosti koje treba obići. Najpre je tu tvrđava Sveti Ivan koja se nalazi u sklopu gradskih zidina. Tvrđava je sagrađena 1346. godine, pod nazivom Tvrđava „od mula“ i glavna uloga joj je bila odbrana gradske luke. U blizini je kasnije podignuta tzv. Gundulićeva tvrđava. Ove dve tvrđave su 1522. godine povezane kulama, a od 1557. godine čine celinu kakvu poznajemo danas – monumentalnu građevinu polukružnog oblika. Danas se u prostorijama tvrđave svetog Ivana čuva znatan deo kulturnog blaga iz doba Republike. Takođe, u njoj su smeštene zbirke Pomorskog muzeja koji je osnovan 1941. godine, Akvarijum i Institut za more. Terase tvrđave služe kao letnja pozornica za potrebe Dubrovačkih letnjih igara – festival koji je osnovan 1950. godine, a koji se održava od 10. jula do 25. avgusta.
Neke od predstava, kao na primer Hamlet održavaju se i na tvrđavi Lovrenac koja se nalazi sa zapadne strane. Ova tvrđava, poznata kao Gibraltar Dubrovnika, nalazi se na visini od 37m od nivoa mora, a zidovi su joj debeli i do 12m. Sazidana je za samo tri meseca, jer su Mlečani pretili da na istom mestu sagrade svoju tvrđavu da bi mogli lakše da kontrolišu Dubrovnik, pa su Dubrovčani požurili da ih u tome preduhitre.
U Dubrovniku se nalaze dva značajnija manastira: dominikanski i franjevački. Dominikanci su osnovali samostan 1225. godine. Čini ga komples zgrada među kojima su crkva sv. Dominika, zvonik, klaustar i tri samostanska krila. Unutar samostana se nalazi delo venecijanskog majstora Paola Veneziana, zatim Ticijanova “Sv.Magdalena”, kao i slike dubrovačkih slikara iz 15. i 16. veka: Lovre Dobričevića, Mihajla Hamzića i Nikole Božidarevića. Crkva je jedna od najvećih gotičkih građevina na istočnoj obali Jadrana.
Franjevački manastir nastajao je tokom 14.veka. Vrata crkve su nasvođena raskošnim gotičkim portalom, mada su ostali detalji arhitekture nadahnuti drugim umetničkim pokretima. Ovaj portal je jedini deo crkve koji se sačuvao u katastrofalnom zemljotresu 1667. godine.
Od ostalih znamenitosti izdvojićemo palatu Knežev dvor, sagrađenu da bude sedište vlade i kneževo mesto boravka tokom mandata, u kome bi živeo sam odvojen od porodice bez prava da napušta dvor. U prostoru Kneževog dvora nalaze se dvorane Velikog i Malog veća, državne kancelarije, sudnica, zatvor, oružarnica i barutana. Danas je zgrada Kneževog dvora muzej u sklopu Dubrovačkih muzeja. Prostor dvora namešten je stilskim nameštajem iz poslednjeg razdoblja Dubrovačke republike i 19. veka. Sam nameštaj nije izvorno pripadao prostoru Kneževog dvora nego je godinama prikupljan iz starih dubrovačkih palata, letnjikovaca i građanskih kuća. U prostoru Kneževog dvora nalazi se izložba slika starih majstora iz razdoblja od 15. do druge polovine 19. veka, a takođe, se u njemu održavaju koncerti klasične muzike.
Dubrovačka katedrala posvećena je Uznesenju Blažene Device Marije na nebo. Nastala je na mestu bizantske i romaničke katedrale, uništene u zemljotresu 1667. godine. Sadašnja barokna katedrala građena je od 1671. do 1713. godine. Prema legendi, prvobitna romantička katedrala iz 12. veka građena je novcem engleskog kralja Ričarda Lavljeg Srca, koji je u blizini doživeo brodolom, nakon povratka iz Trećeg križarskog rata 1192. godine. Uz znak zahvalnosti što je preživeo, dao je 100 000 dukata za izgradnju katedrale. Bila je to prva romantička bazilika na istočnom Jadranu i uticala je na crkvenu arhitekturu u celoj regiji.
Dubrovnik obiluje i mnogim muzejima od kojih smo neke već pominjali jer se nalaze u sastavu prethodno opisanih gradjevina. Osim njih tu su i Pomorski muzej u kome možete videti izveštaje o nosivosti brodova Ruđer Boškovića; mali muzej dubrovačke Sinagoge s nizom eksponata koji svedoče o životu Jevreja u Dubrovniku; zatim Etnografski muzej Rupe smešten na mestu stare gradske žitnice iz 1590. godine.
Kofere u ruke jer njegovo veličanstvo Dubrovnik čeka na Vas!
.
