Projekat “Kultura na dar 2” doneo nam je 26 novih autorskih filmova u kategorijama: mesta, ljudi i događaji. Jedanaesti film koji vam predstavljamo u kategoriji „mesta“ je film o Brankovini.
Gde se nalazi Brankovina?
Brankovina je naseljeno mesto u Kolubarskom okrugu, severno od Valjeva oko 12 km. Nadmorska visina je 267 m. Prema popisu iz 2011. bilo je 520 stanovnika.
U okviru mesta Brankovina postoje i dve kulturno – istorijske celine koje čine znamenito mesto Brankovina. Crkva Svetih Arhanđela, koja je završena 1830. godine, zadužbina je Prote Mateje Nenadovića. Dobro je očuvana, a pri crkvi se čuva dragocena crkvena riznica u vidu svojevrsne muzejske zbirke. Nju čine crkvene predmeti, bogoslužbene knjige i istorijski dokumenti iz 18. i 19. veka.
U neposrednoj blizini crkve je grupa nadgrobnih spomenika iz 19. veka, njih oko dvadesetak. Ovde su sahranjeni brojni članovi porodice Nenadović, ali i viđenije ličnosti nekih drugih porodica iz Brankovine.
Retki primerci narodnog graditeljstva, sobrašice, kojih ima 5 sačuvani su takođe u porti crkve. Potiču iz 19. veka, građene su u blizini crkava ili manastira. Služile su za okupljanje naroda u vreme svetkovina, sabora, crkvenih praznika. Jednostavnog su oblika, pravougaone osnove, sa niskim, kamenom ozidanim temeljom i četvorovodnim krovom. Nekada su bile pokrivene šindrom, a danas biber crepom.
U školskom dvorištu, drugom delu kulturno – istorijskog kompleksa, koje razdvaja Školski potok, nalazi se još jedan spomenik narodnog neimarstva, vajat Nenadovića. U njemu je 1826. godine rođen književnik Ljuba Nenadović.
Prva državna škola sazidana je 1836. godine u Brankovini. To je masivna prizemna građevina pravougaone osnove. U skladu sa narodnom graditeljskom tradicijom i izgleda kao nešto veća seoska kuća. Njen unutrašnji raspored je prilagođen školskoj nameni. Ova stara škola se naziva „Protina“.
Desanka Maksimović i Brankovina
Danas je u ovoj zgradi postavljena muzejska izložba posvećena razvoju školstva i prosvete u to vreme. Posebno je zanimljiv rekonstruisani enterijer jedne učionice s kraja 19. veka. Nova školska zgrada je podignuta 1894. godine. U njoj je učila pesnikinja Desanka Maksimović, a njen otac je bio učitelj u toj školi. „Desankina škola“ je obnovljena 1985. godine.
U novo uređenom prostoru nalazi se stalna izložbena postavka o životnom i književnom putu pesnikinje, sala za programe i biblioteka. Iza ove škole nalazi se pomoćna zgrada, verovatno podignuta sredinom 19. veka, tekođe vredan primerak narodnog neimarstva. Služila je kao školska pisarnica.
Konji svu noć kasaju,
uši radosno čulje;
čuju se odasvud junački krici,
odasvud glasnik hoda;
putevi su opet beli
kao da su njima jezdili
samo ustanički konjanici.
Srbija se budi, životom viteškim opet živi
od sutona do zore.
svi koji su za smrt njenu bili krivi,
koji nisu pali
na njenom pragu,
postaju opet ljudi,
spiraju sa imena ljagu
Desanka Maksimović „Srbija se budi“.
U Brankovini je poznata pesnikinja Desanka Maksimović provela detinjstvo, a u crkvenoj porti, nešto dalje od same crkve nalazi se i njen grob.
U blizini sela se nalazi i Spomenik naBrankovinskom visu, piramidalnog oblika, visine 4,55 metara, kao obeležje mesta odakle je 28. februara 1804. godine narod valjevskog kraja, pod vođstvom prote Mateje i Jakova Nenadovića započeo borbu protiv turskog zavojevača. Spomenik je podignut na 150-ogodišnjicu podizanja ustanka
Ukoliko Vam se dopao tekst o Brankovini, možete pogledati i kratak film autora Lene Jovanović i Andreja Janković.
