KUDA U martu?

Dugo planirani odmor, opuštajući vikend ili spontani izlet, razmišljate kuda biste otišli u martu?

Autori rubrike Kompas kaže Srbija vam predlažu destinacije prikladne za tekući mesec. Naše preporuke su Vranje, Sombor, Koprijan kod Niša i Divčibare.

Vranje

Vranjska kotlina je ispresecana tokovima pet reka – pritokama Južne Morave, sa blagom klimom i netaknutom prirodom. Vranje se nalazi na Koridoru X, u blizini makedonske i bugarske granice, pa ima tranzitno obeležje.

Predlažemo posetu zgrade Pašinog konaka u kojoj je smešten Narodni muzej, i kuću Bore Stankovića u baba Zlatinoj ulici. Poslednje nedelje marta, već decenijama se tradicionalno održava književna manifestacija Borina nedelja ( 23.03. – 29.03.). Pozorište „Bora Stanković“  nudi širok repertoar predstava.

U Vranju se neguju pesma i igra ( vranjski čoček ), nošnja, vino iz okolnih vinograda, žuto cveće kao simbol grada, ali i hrana (samsa i propeć). Uz ljubaznost i jedinstveni govor, Vranjanci imaju trubu, kao lek za sve. Orkestri Bakije Bakića i Milana Mladenovića na saboru trubača u Guči su proglašeni za najbolje.

Zanimljive priče, običaji i verovanja svakog posetioca dočekuju prilikom obilaska atrakcija grada i okoline: Beli most, Markovo Kale, Borino Brdo, Kazanđol, Pržar, Vranjska banja, Aleksandrovačko jezero.

Sombor

Područje Sombora smešteno je u basenu davno isčezlog Panonskog mora, na severozapadu Srbije. Magistralnim i regionalnim putevima dobro je povezan sa Bačkim Bregom, Suboticom, Novim Sadom i Odžacima. Grad krase četiri parka koja zauzimaju deset hektara površine zbog čega ga nazivaju i Zelengradom. U zapisima iz XIV veka piše da je na je na teritriji grada živeo ugarski vlastelin pod imenom Cobor Sent-Mihalj zbog čega su stanovnici ovog područja sebe kasnije nazivali Cobori.

Da Somborci vole sport govori činjenica da postoje sportska društva ljubitelja šaha, mačevanja i klizanja, a jedan od najstarijih atletskih klubova u zemlji “Maraton” osnovan je 1873. godine.

Brojni su kulturno istorijski spomenicI koji krase ovaj grad. Centar Sombora zauzima Gradska kuća koja je njegov sinonim. Izgrađena u neoklasicističkom stilu, a u njoj je 1944.godine izvršena primopredaja grada između okupatorske i oslobodilačke vojske .

Naš poznati književnik Laza Kostić u Somboru je proveo poslednje godine života. Vajar Igor Šeter, na inicijativu udruženja građana, oplemenio je svojim umećem ulicu Kralja Petra Prvog, gde je postavljen spomenik koji seća na lik i delo slavnog književnika i novinara.

Jedna dobro poznata pesma koju prati tamburaški orkestar glasi “U tem Somboru, svega na volju…” U pesmi se pominju vredne žene, vino, dobra hrana, a da li je to zaista istina proverite sami.

Kurvingrad (Koprijan)

Koprijan se prostire 12 km južno od Niša, iznad istoimene klisure, kroz koju protiče Južna Morava. Tesnac povezuje Topličku, Južno-Moravsku i Niško-aleksinačku kotlinu i kroz njega saobraća autoput od ušća Velike Morave do doline Vardara. Bio je značajna  vojna  tačka  i  u doba Vizantije pod imenom  Komplos . U srednjem veku obnovljeno  je  naselje ,  koje je  preostalo  iz  ranijeg  perioda , i  od  tada   nosi  naziv  Koprijan .Podno grada su pronađeni ostaci većeg naselja iz doba Antike, tako da sama citadela ima milenijumski kontinuitet postojanja. Danas postoje ostaci utvrđenja. Drugi naziv za Koprijan je Kurvingrad.

O najstarijoj  prošlosti grada su se održale samo legende, a malobrojna istraživanja zasnovala su se na srednjevekovnoj problematici, pa nema mnogo materijalnih dokaza o tome kako i kada je grad prvi put nastao i ko ga je osnovao. Sve što danas pouzdano možemo da kažemo, odigralo se od 1372. godine do 1444. godine.

Te prve godine izranja iz mraka poznog XIV veka; one druge godine na isti način nestao je u tami vremena. Tačnije, život grada protekao je omeđen opsadama. Veruje se da vulgaran naziv grada potiče iz vremena u kome je izvesna nemoralna dama iz gradskog naselja, prilikom opsade neosvojivog utvrđenja, noću dok su svi spavali navela stražu da otvori kapije grada ili je sama to učinila.
Po drugoj legendi koja se još življe održala u svesti naroda grad je pripadao carici, a grad se Kurvin nazvao otud što je carica zavela sveštenika iz crkve ispod grada. Da bi se lakše susretali naredila je da se razapne platno od grada do crkve po kome je prelazila. U julu 1933. godine zaista je postojala crkva pod gradom, pripadala je moravskom tipu, sazidana od netesanog kamena.

Prema natpisu, „Az Nenad, sin kaznaca Bogdana, sazidah si grad Koprijan godo… va dni blagovernago gospodina mi kneza lazara va leto…“  koji se nekad nalazio iznad gradske kapije, podigao ga je Nenad, sin kazanca Bogdana, za vreme vladavine kneza Lazara 1372. godine. Sultan Musa zauzeo je i opustošio Koprijan 1413. godine. Ubrzo posle toga ovo utvrđenje je vraćeno despotu Stefanu. Turci ga ponovo zaposedaju 1439. godine, ali je prema odredbama Segedinskog mira 1443. godine vraćeno despotu Đurđu Brankoviću. Potpalo je konačno pod vlast Osmanlija 1451. godine.

U Prvom svetskom ratu lokalitet Kurvingrad iskoristila je Nemačka komanda i tu obrazovala svoj odbrambeni front prema srpskoj vojsci, koja je u oktobru 1918. god. nezadrživo nadirala na sever. Nemački front nije se održao i uprkos veoma jakom položaju  samo zato što je srpska vojska izbila na vrh Seličevice i našla se iza leđa Nemcima, koji su tada u neredu napustili i ceo Niš bez borbe.
Već više godina seljani iz okolnih mesta i danas ruše ostatke ove tvrđave i kamen u većim količinama  koriste za zidanje svojih zgrada. Nadležnoj opštini ovaj rušilacki rad je dobro poznat, no ništa se na preduzima da bi se sprečio. Odlukom Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture od 17. novembra 1947.god. ovaj istorijski spomenik se smatra opštenarodnim dobrom i stavljen je pod državnu zaštitu.

Divčibare

Još jedan predlog za putovanje u martu je zapravo putovanje u detinjstvo. Većina nas je u nekom periodu detinjstva posetila Divčibare. Ovo je najpoznatije  turističko mesto opštine Valjevo. Divčibare su smeštene na  planini Maljen u Kolubarskom okrugu. Nadmorska visina iznosi 980 m,a najviši vrh je  visok 1095m.

Mesto je dobilo ime Divčibare, tj. „Devojačke bare“ u sećanje na tragičan događaj koji se ovde dogodio. Naime, lepa mlada čobanica je upala u nabujalu Gornju Kamenicu.

Mesto ima dugu turističku tradiciju. Omiljeno su mesto za đačke ekskurzije, sportske pripreme. Ukoliko ste rekreativac, ljibitelj prirode, ili ako vam jednostavno treba odmor u martu, Divčibare su pravi izbor za Vas.

Od Beograda ova turistička destinacija je udaljena 107 km, a od Valjeva 38 km.