Kafana, na turskom jeziku, znači kuća u kojoj se pije kafa. U šesnaestom veku Turci osvajajući Evropu grade džamije, karavan-saraje, hanove i kuće u kojima se pije kafa. Beograd 1522. godine postaje prvi evropski grad, koji dobija kafanu. Vremenom „najvažnija institucija“ dobija nove dimenzije, objašnjava autor knjige „Stare kafane Beograda“, Vidoje Golubović.
Prva kafana u Srbiji
Po narodnoj priči prva kafana u Evropi otvorena je 1522. godine u Beogradu, “negde na Dorćolu”. Od tada, pa do danas, kafane su ostale značajno mesto u društvenom životu Srbije.
Svoj procvat beogradske kafane, ali i one širom Srbije, doživljavaju u 19. veku, za vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića. Zahvaljujući knezu Milošu i njegovim zakonima, srpsko ugostiteljstvo tog vremena postaje savršeno uređeno, tako da se tačno znalo šta se sme, a šta ne.
Pomenutim zakonima bilo je određeno od kojeg materijala treba da se grade kafane i mehane, koje kvadrature, koliko žena sme da služi u jednom takvom objektu i slično. „Za razliku od današnjih kafića, tadašnje kafane su bile skromnih dimenzija, u njima je najčešće bilo ne više od tri-četiri stola, a plafon je bio tako nizak da gosti uglavnom ne bi mogli da se isprave u njima“ (Golubović).
Mehane i kafane bile su stecište kulturnog, političkog i privrednog života. U njima su se sklapali poslovi, pisale pesme i planirali prevrati. U kafanama su bile izvedene i prve pozorišne predstave i filmske projekcije. Zanimljivo je i da je u period posle Prvog svetskog rata Skupština jedno vreme zasedala u jednoj od kafana koja i danas postoji kao ugostiteljski objekatpo istim imenom.
Najstarija kafana u Beogradu
Još pre 195 godina otvorena je sada najstarija aktivna kafana u Beogradu, koja je od 2007. godine pod vlasništvom Grada Beograda – kafana Znak pitanja.
Smeštena u jednoj od najstarijih kuća u Beogradu, kafana Znak pitanja otvorena je davne 1823. godine i od tada radi neprekidno. Podigao ju je Naum Ičko, po nalogu kneza Miloša, a nakon smrti Nauma kuća je dodeljena lekaru Ećim-Tomi Kostiću, koji je od nje napravio kafanu.
Pored ove, još mnogo je starih kafana u Beogradu i svaka otkriva neku svoju priču. Ukoliko žnate za neku, pišite nam da podelimo sa drugima.
Sudbina kafana u Srbiji
1860. godine Nikola Hristić, tadašnji gradonačelnik Beograda, izdao naredbu da se stanovništvo u kafani može zadržavati do 23 časa, a da posle tog vremena niko na ulici ne sme biti bez fenjera. Jedna od obaveza vlasnika kafana bila je i da svako veče upale fenjer pred kafanom, i to u 22 časa. Uprkos svim zakonima i naredbama, „najstariji zanat“ je ipak uspevao da opstane iza zidova mehana i kafana.
Knez Miloš je pokušavao da iskoreni ovu pojavu zahtevajući da se svaka žena uhvaćena u tom poslu baci u Savu, kao i oni koji su se bavili podvođenjem. Golubović navodi da su u to vreme u hladnim talasima Save skončale mnoge Vlahinje, Grkinje, Romkinje, kao i to da nema pisanih tragova da su se Srpkinje bavile prostitucijom. Kakva je razlika između mehana, kafana i gostiona, kao i kako su se tadašnji ugostitelji dovijali da izvuku koji dinar više od gostiju, pogledajte u našem video prilogu.
