Film, kao umetnost, u velikoj meri zavisi od nauke i tehnologije. Današnji filmovi ne mogu se zamisliti bez efekata, dobrog zvuka i naravno dobre slike. Ali, hajde da se vratimo malo kroz istoriju, u vreme kada se film snimao „iz jednog poteza“ i kada se snimanje prekidalo samo kada je trebalo promeniti traku.
Do Prvog svetskog rata u Beogradu su postojala četiri filmska producenta – Svetozar Botorić, braća Savić, Đorđe Bogdanović i braća Cvetković. Borotić je osnivač Udruženja za snimanje srpskih filmova, koje je 1911. godine snimilo prvi srpski igrani film „Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa“.
Iako je bio treći po redu srpski producent, Đorđe Đoka Bogdanović bio je jedini Srbin koji je filmskom kamerom zabeležio bitke Drugog balkanskog rata. Ovi filmovi su sačuvani zahvaljujući njegovoj porodici koja ih je decenijama krila od željnih ruku okupatorskih vlasti. Sredinom prošlog veka otkupila ih je država i oni predstavljaju najskuplje plaćeni materijal koji je do danas stigao u Jugoslovensku kinoteku.
Đorđe je bio čovek koji je neprestano išao ispred svog vremena u kome je živeo. Bio je industrijalac, avanturista, filmofil i rodoljub. Kao dvadesetogodišnjak, zajedno sa dvojicom braće otkupio je prodavnicu koja je započela sa radom pod imenom „Braća Bogdanović“. Nakon propasti radnje zbog pogrešne kupovine velike količine šećera koja se nije mogla prodati zbog pada cene, Đoka je zakupio hotel „Imperijal“ i postaje jedini zastupnik na istočnom Balkanu čuvenog češkog Plzenskog piva.
Kada je napustio Imperijal, 1905. godine stigao je na Terazije gde je preuzeo hotel „Kasina“ i u njenom nastavku dogradio je jedan od prvih stalnih bioskopa Union ili bioskop Kasina, kako se
nazivao nakon 1913. godine. Ovaj bioskop bio je prvi koji je zidan po ondašnjim propisima i zapamćen je po odličnom izboru filmova, kvalitetnim projekcijama i dobrim novinskim reklamama koje su predstavljale novinu u tadašnjoj kinematografiji. Dok je upravljao hotelom i bioskopom, Đoka je primetio da gledaoci najviše posećuju bioskop kada se prikazuju dokumentarni snimci sa balkanskih prostora, koji su bili retki i snimali su ih samo stranci. Ovo saznanje navelo ga je da počne da razmišlja o sopstvenoj proizvođačko – filmskoj delatnosti.
Najveća želja bila mu je da zabeleži bitke koje je srpska vojska vodila u Prvom balkanskom ratu. Međutim, dok se pripremao da ode na front – rat je bio završen. Nakon toga rešio je da makar za buduće generacije ovekoveči velike bitke za oslobođenje porobljenih južnih krajeva. Maja 1913. godine, od ministra privrede Koste Stojanovića zatražio je koncesiju za podizanje fabrike za izradu kinematografskih filmova, kao i dozvolu za rad za kinematografsko snimanje na srpskoj teritoriji. Potpisao je ugovor sa predstavništvom francuske kuće Pate u Beču i angažovao je dva snimatelja da zabeleže sve značajne momente.
Dok su se pripremali za ta snimanja, izbio je Drugi balkanski rat tzv. Saveznički rat između Srbije i Bugarske, vezan za pitanje makedonske teritorije, u koji su se brzo uključile Grčka, Rumunija i Turska. S obzirom na to da su dozvola i objava za odlazak na front kasnili, Đorđe je prve metre trake dobio tek 6. jula 1913, u blizini Ćustendila, u vreme kada je srpska armija najvećim delom pobedila svoje neprijatelje Bugare, na čijoj teritoriji su se prethodnih dana vodile borbe. Do okončanja kratkotrajnog rata koji se završio Bukureštanskim mirom 29. jula 1913. godine, Bogdanović je sa snimateljima obilazio sve najvažnije tačke fronta beležeći borbe, rad bolnica, srušena mesta, žrtve ratnih zločina i život i rad vojnika na bojištu. Tako su nastali filmovi – „Pred Ćustendilom“, „Pukovnik Nedić u borbi – Bitka na Crnom kamenu“, „Kralj Petar I na blagodarenju u Sabornoj crkvi“, „Bugarski zarobljenici u Donjem gradu na Kalemegdanu“, „Život srpske vojske u logoru na Banjici“, „Povratak srpskih pobednika“.
Nakon izbijanja Prvog svetskog rata, Bogdanović je potpisao ugovor sa ruskim Jevrejinom Samsonom Černovim, dopisnikom i fotoreporterom francuskih i ruskih listova, koji je u Srbiji boravio od 1912. godine, da za njega snima ratne filmove. Čenov je snimio takozvanu Sremsku operaciju avgusta 1914., u kojoj je srpska vojska oslobodila Zemun i par sremskih sela.
Đoka Bogdanović, koji je delio sudbinu svoga naroda, preselio se u Niš, srpsku ratnu prestonicu. Dok je snimao na Crnom vrhu, ozbiljno se povredio, nije preživeo ratne strahote i preminuo je u Nišu na kraju 1914.godine.
Nakon toliko decenija, mlađe generacije konačno mogu naučiti kako se umetnost filma rađala iz krvi i pepela naših predaka.
