Na istoku naše zemlje nalazi se biser prirode, jedinstvene lepote i neizmernog bogatstva – Stara planina. Na njenim obroncima kriju se brojna sela, izletišta, izvori i vrela, jezera, pećine, manastiri, crkve i stari gradovi – poput Pirota, Bele Palanke, Dimitrovgrada, Knjaževca i Zaječara.
Stara planina zanimljivosti
Nedovoljno istražena i valorizovana, Stara planina nudi savršen odmor uz adrenalin, zabavu i različite ture pešačenja, skijanja, biciklizma, dok sa druge strane pruža mir i tišinu, svojstvenu minulim vremenima, u okolnim selima autentične arhitekture i pejzaža.
Stara planina je najveće zaštićeno područje u Srbiji, površine oko 142.000 hektara,. Preko 1.200 vrsta biljaka, 150 vrsta ptica gnezdarki, 30 vrsta sisara i 6 vrsta vodozemaca ovde nalazi utočište. U okolnim potocima i rekama, poput Toplodolske, Temštice, Topilnice, Jelovičke i drugim žive 26 vrsta riba, među kojima se ističe i potočna pastrmka.
Upravo takav prostor otvoren je za sve ljubitelje prirode a gde se zaputiti – odlučite sami!
Izletišta Stara planina
Babin Zub je jedno od najpoznatijih izletišta na Staroj planini, smešteno na nadmorskoj visini od 1.550 metara. Idući od Knjaževca, 30 kilometara dug put vodi pored Trgoviškog Timoka, izletišta Baranica, Donje i Gornje Kamenice i poznatog sela Balta Berilovac, sve do vrha Babin zub nadmorske visine 1.758 metara, odakle se put nastavlja do najvišeg vrha Midžor (2.169 metara).
Žičare Stara planina
Spomenik prirode Babin Zub zaštićeno je područje koje se odlikuje raznovrsnom florom i faunom. Kada padne sneg, tri skijaške staze sa nagibom od skoro 90 stepeni i sa žičarama na lokaciji Konjarnik, Sunčana dolina i Markovalivada su naročito posećene. Staza na Markovoj livadi je dužine 250 metara, a opremljena je i bebi ski liftom. Sunčana dolina duga 630 metara je opremljena ski liftom sidro, dok stazu Konjarnik dugu 1.155 metara odlikuje četvorosedna žičara sa pokretnom stazom za ukracavanje kapaciteta 1.500 skijaša na sat.
Gondola Stara planina
Nedaleko odatle nalazi se i prva osmosedna gondola u Srbiji izgrađena na lokaciji Jabučko ravnište. Ona prevozi skijaše od hotela do staza. Pored toga, ovde je izgrađena i četvorosedna žičara i ski lift, kao i preko 13 kilometara duga staza.
Ukoliko se zaputite u ove predele leti, možete uživati u različitim sadržajima. Ono što bih izdvojila jeste panoramska vožnja gondolom, koja uz toplo i vedro vreme predstavlja poseban užitak. Mogućnosti za razvoj ekstremnih sportova su velike, pa se često sreću alpinisti, paraglajderi ili mountain bike sportisti koji učestvuju u različitim takmičenjima.
Brojne staze i nepristupačan teren Stare planine jedinstven su izazov za sve ljubitelje avanturizma.
Manastiri na Staroj planini
Manastir Svetog Onurfija
Manastir Svetog Onurfija na putu Pirot–Temska datira iz XIII veka. Godine 2007. današnji srpski Patrijarh Irinej osvetio ga je i od tada je otvoren za sve putnike i hodočasnike.
U blizini manastira nalazi se izletište Bigar potok poznato po vodopadu Bigar koji se strmoglavo ruši u Stanjansku reku sa kojom se uliva u Trgoviški Timok. Pored njega, postoji i neistražena pećina, kao i 11 vodenica, od kojih je samo jedna još uvek u funkciji.
Temska
Manastir Sveti Đorđe iliTemska izgrađen je u XIV veku i prvo je bio ženski manastir. Njegova crkva posvećena je Velikomučeniku Georgiju, izgrađenoj na temeljima nekadašnjeg crkvišta. Prvi ktitori ovog manastira bili su braća Dejanovići, sestrići cara Dušana.
Visoka drvena kapija i drveni trem ljubomorno čuvaju duh starog vremena. Iza crkve nalazi se nekoliko nadgrobnih spomenika iz XIX veka, gde je između ostalih sahranjen i Kapetan Milutin Karanović – oslobodilac Gornjeg Ponišavlja u srpsko-turskom ratu.
Poganovo
Manastir Sv. Jovana Bogoslova, Poganovo ili Dobroševski manastir, kako ga sve nazivaju, skriven je na putu Pirot – Dimitrovgrad, u blizini Zvonačke banje. Izgrađen je u XIV veku, a smatra se da je ime dobio po selu Poganovu, gde je za vreme cara Konstantina, postojala iskopina u vidu domaćeg boga, kome su se molili neznabošci ili pagani.
Očuvane freske iz XV veka, predstavljaju naročito bogatstvo po čemu može parirati nadaleko poznatijim manastirima naše zemlje. Već godinama u njemu i u istoimenom selu u toku leta borave slikari koji učestvuju u Međunarodnoj likovnoj koloniji “Poganovski manastiri”.
Manastir Sukovo
Manastir Sukovo u istoimenom selu podignut u XIX veku, sadrži konak i crkvu posvećenu Uspenju Presvete Bogorodice. Crkva je bogata freskama, ali ističu se dve: prva – Svetog Hristofora (predstavljenog sa psećom ili magarećom glavom) i druga – Presvete Bogorodice sa krilima, koja nas štite i čuvaju od zla. Mirisni tamjan sa različitim aromama predstavlja suvenir koga svi ponesu sa ovog mesta.
Koliko prirodnih lepota kriju visoki obronci Stare planine, kanjoni i klisure pritoka Timoka i Južne Morave, kao i tradicija, brojne legende i običaji, znaju samo oni koji su nekada ovamo kročili.
Ukoliko još uvek niste, možda je decembar pravo vreme za to.
